روابط اجتماعی کودک : آموزش برقراری ارتباط اجتماعی (+ ۱۰ مهارت اجتماعی ضروری کودکان )
بهبود روابط اجتماعی کودکان
روابط اجتماعی کودک شما از بدو تولد شروع می شود. شادمان شدن کودک از صدای شما و پاسخ به شما، آغاز ارتباط اجتماعی وی است. شکل گیری روابط اجتماعی کودک و تبدیل شدن به دوستی زمان می برد. هر کودک جدول زمانی برقراری روابط اجتماعی خود را دارد. برخی مسائل در کودکان باعث خجالتی شدن آنها می شود.
نشانه های فقدان مهارت های اجتماعی در کودک
موارد زیر از نشانه های کودکان خجالتی یا کم رو می باشد:
- نداشتن یک یا دو دوست صمیمی که ارتباط دو طرفه داشته باشند
- قادر نبودن به ابراز همدلی با افراد آزار دیده یا طرد شده
- نداشتن توانایی در شروع یا حفظ گفت‌وگو و صحبت کردن با اطرافیان
- نادیده گرفته شدن
- مورد سوء استفاده و اذیت قرار گرفتن توسط سایر کودکان
- اشکال در پیشرفت تحصیلی
انواع گوشه گیری در کودکان
سه نوع گوشه‌گیری نیز وجود دارد که از نظر زمینه روانی و عواقب با هم کمی متفاوت هستند.
۱– بی‌میلی اجتماعی یا غیراجتماعی بودن در کودکان
- این کودکان میل و اشتیاقی برای بازی با دیگران و همسالان خود ندارد.
- این کودکان وقتی با کودکان دیگر هستند، ترجیح می‌دهند به تنهایی بازی کنند.
- این کودکان حالت شیء گرایی دارند تا اینکه مردم گرا باشند.
- این کودکان ترس از تعامل با همسالان خود دارند.
- این کودکان در صورت اجبار به فعالیت گروهی، به خوبی با دیگران تعامل برقرار می‌کند.
۲– نوع دوم از کم رویی ناظر و تماشاچی بودن در کودک است
در این حالت کودک تمایل به بودن و بازی کردن با دیگر همسالان خود را دارد ولی به خاطر اضطراب اجتماعی از درگیر شدن و شراکت با کودکان دیگر خودداری می کند و از نظر رفتاری در گوشه‌ای فقط بازی کودکان دیگر را تماشا می کند. که معمولاً در کودکان با والدینی که بسیار کنترل‌کننده، حمایتگر و مداخله‌گر هستند بیشتر دیده می‌شود.
۳– کم رویی انزوای اجتماعی در کودکان
کودک در این حالت نه تمایلی به بازی با جمع دارد ، حتی از بودن با جمع نیز گریزان است. ماهیت روانی این گروه از کودکان خجالت شدید همراه با خشم و حتی درجاتی از افسردگی می باشد
. علل گوشه گیری در کودکان
گوشه گیری خود به تنهایی یک اختلال در کودک محسوب می شود. وراثت و پیوند عاطفی کودکان با والدین نیز در اجتماعی شدن کودکان نقش اساسی دارد. در صورت خجالتی بودن یکی از والدین نیز ، هم انتقال ژنتیکی و هم یادگیری رفتار از والدین خجالتی شدن در کودک انتظار می‌رود. از عوامل گوشه‌گیری و تنهایی در کودکان:
- افسردگی
- اختلال شخصیتی
- درخودفروماندگی
- اضطراب
- ترس اجتماعی
- کمبود توجه و تمرکز
- بیش فعالی
در سنین دبستان و راهنمایی روابط دوستی کودکان قوی و نسبتاً پایدار است. جابجایی محل زندگی یا تحصیل کودک می‌تواند در تکامل اجتماعی او اثرات منفی داشته باشد. برخی مسائل خجالت‌آور در خانواده (از جمله اعتیاد، طلاق پدر و مادر و…)، خانواده خشک و سرد، زیر ذره‌بین بودن و هر موقعیتی که باعث توجه دیگران به فرد یا کودک شود را میتوان ازدیگر عوامل بروز روش برخورد صحیح با کودک خجالتی و گوشه‌گیر
انجام برخی روش ها در تربیت کودکان علاوه بر پیشگیری از خجالتی شدن کودکان می تواند گوشه گیری را در آنها از بین ببرد:
- اجتناب از اشتباهات تربیتی
- اصلاح پیوند عاطفی نا امن (تغییر ساختار فکری، احساسی و ادراکی)
- تقویت اعتماد به نفس کودک و آموزش مهارت‌های اجتماعی
- حل مسئله و برخورد با مشکلات
خجالت عنوان کرد
. به کمک روش های مفید زیر مشکلات در روابط اجتماعی کودک را کنترل کنید
- هرگز خجالت و رفتار کودک را دست مایه خنده قرار ندهید.
- هرگز حتی به شوخی کودک را مورد تمسخر قرار ندهید .
- از کاربرد کلمات و برچسب‌های منفی (خجالتی، ترسو، تپل، دست و پاچلفتی و…) جداً بپرهیزید.
- نگرانی خود را در مورد مسئله‌ای که کودک دارد، نشان دهید .
- هرگز کودک را سرزنش نکنید.
- اگر در گفت و گو با دیگران کودک جواب نمیدهد، به جای او جواب ندهید و معذرت‌خواهی نکنید.
- هیچوقت کودکتان را با کودکان دیگر وهم سن وسالش مقایسه نکنید.
- شما می‌توانید رفتار خوب و مثبت کودک دیگری را که فرزندتان نیز شاهد آن بوده است، با ظرافت مورد تائید و تشویق قرار دهید.
- در زمانی که کودک راحت نیست و خجالت می‌کشد یا احساس ترس و نگرانی دارد، نباید بر انجام کار اصرار کرد.
۱۰ مهارت لازم برای داشتن روابط اجتماعی کودک
کودک نوپا شما در آینده به عنوان فردی در اجتماع مسئولیت خواهد داشت. برخی کودکان خجالتی هستند و نمی توانند دوست پیدا کنند. برخی کودکان به طور طبیعی از طریق تعاملات خود با اطرافیان ، مهارت های اجتماعی را فرا می گیرند. لازم است کودک را با اصول اولیه روابط اجتماعی آشنا کنید.
۱– روابط اجتماعی کودک : داشتن رفتارخوب
به کودک خود بیاموزید که از کلماتی مانند ” لطفا ” ” از شما متشکرم ” استفاده کند چون برای کودک مهم است مودب باشد. دکتر آدامز خاطر نشان می کند استفاده از کلماتی مانند ” سپاس ” یا ” ببخشید ” در شرایط مناسب، مهربانی و احترام را گسترش می دهد.
۲– روابط اجتماعی کودک : داشتن مهارت های ارتباطی
مهم است کودک بتواند مکالمه خوبی داشته باشد. معرفی مودبانه، ارتباط چشمی با طرف دیگر، گوش دادن و به اشتراک گذاری مناسب ، چیزهای بحرانی در مکالمه خوب هستند که می توانید به کودک آموزش دهید.
۳– روابط اجتماعی کودک : مهارت کنترل احساسات
زمان هایی وجود خواهد داشت که کودک ممکن است احساس اضطراب کند و بخواهد کاری انجام دهد یا صحنه ای درست کند. چون این روش درست رفتار کردن برای بزرگ تر شدن آن ها نیست. بنابراین، به کودک یاد دهید چگونه احساسات خود را در شرایط خاص کنترل کند.
۴– روابط اجتماعی کودک : داشتن مهارت صبر
این به کنترل احساسات نیز مربوط می شود. صبر یک ارزش مهم است که کودک باید از روی جوانان یاد بگیرد . می توانید این فضیلت را با درخواست از فرزند برای ماندن در صف، یا منتظر ماندن آن ها هنگام بازی کردن یاد بدهید
۵– روابط اجتماعی کودک : در صورت لزوم معذرت خواهی کنید
وادار کردن کودکتان به معذرت خواهی زمانی که در اشتباه هستند، یک مهارت مهم برای آموزش دادن است. اگر آن ها کار اشتباهی انجام دادند، ابتدا باید اعتراف کنند مرتکب اشتباه شدند و بعد عذرخواهی کنند.
۶– روابط اجتماعی کودک : مهارت نه گفتن
اگر کودک شما مطیع و تسلیم و با همه چیز موافق است، می تواند خطرناک باشد ؟ آن ها ممکن است تسلیم فشار همسالان در آینده شوند. این به این معنا نیست که آن ها باید کله شق باشند و هر ایده دیگری غیر از آن ها را رد کنند. در عوض، باید به کودک خود آموزش دهید تا تعادلی پیدا کنند.
۷– روابط اجتماعی کودک : پذیرفتن نه به عنوان پاسخ
بچه ها تمایل دارند وقتی چیزی بدست نمی آورند کج خلقی کنند ؟ آن ها اجازه ندارند اسباب بازی جدید بخرند. دکتر لیم به این نکته اشاره می کند :” کودکانی که هرگز یاد نمی گیرند نه به گویند حس قوی و غیرواقعی خواهند داشت ، مواظب رفتار خود باشید و درک کنید همیشه نمی توانند آنچه را که می خواهند به دست آورند. این مهارت اجتماعی تنها زمانی کار می کند که کودک دلیل ” نه ” شنیدن را بداند به گونه ای که درک متقابل وجود داشته باشد.
۸– روابط اجتماعی کودک : توانایی پیروی از قوانین
کودک کوچک باید منظم باشد و به دستورالعمل ها توجه کند. آموزش آن ها از جوانان برای شنیدن و پیروی از قوانین ممکن است در آینده زمانی که به مدرسه می روند یا حتی زمانی که شروع به کار می کنند ، به آن ها کمک کند.
۹– روابط اجتماعی کودک : داشتن اعتماد به نفس
خوب است به کودکتان یاد بدهید اعتماد به نفس داشته باشند. این به معنای تصدیق نقاط قوت او ( و نیز ضعف های او ) است . آن ها باید قادر به پذیرش تعریف و تمجید باشند ، چرا که این کار انگیزه می دهد که دفعه بعد کار را بهتر ادامه دهید
۱۰– روابط اجتماعی کودک : توانایی درخواست کمک
بعید نیست که بچه های کوچک خجالتی یا دست پاچه باشند تا درخواست کمک کنند ، به خصوص از افرادی که با آن ها خیلی آشنا نیستند. بنابراین توضیح دهید نیاز به کمک از زمانی به زمان کاملا طبیعی است ، آن ها نباید از درخواست کمک خجالت بکشند.